Zasiłek chorobowy w Polsce to jedno z kluczowych świadczeń, które ma na celu zapewnienie ochrony finansowej osobom zatrudnionym lub ubezpieczonym w razie niezdolności do pracy z powodu choroby. W 2025 roku, przy rosnących kosztach życia i zmieniających się przepisach, zasiłek chorobowy nabiera jeszcze większego znaczenia dla pracowników, przedsiębiorców oraz osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych. Niniejszy artykuł przedstawia kompleksowy przegląd zasad przyznawania i wypłacania zasiłku chorobowego, omawiając kryteria uprawnień, procedurę składania wniosku, czas trwania świadczenia oraz najczęstsze błędy popełniane przez wnioskodawców.
Dzięki temu poradnikowi dowiesz się, jak uniknąć problemów formalnych i skutecznie ubiegać się o wsparcie finansowe w razie choroby, aby móc spokojnie skupić się na powrocie do zdrowia.
Kto może otrzymać zasiłek chorobowy
Podstawowym warunkiem uzyskania zasiłku chorobowego jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu (obowiązkowemu lub dobrowolnemu). Dotyczy to przede wszystkim pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, którzy automatycznie są objęci ubezpieczeniem chorobowym, a także osób prowadzących działalność gospodarczą, które muszą opłacać składkę chorobową dobrowolnie. Ponadto, zasiłek chorobowy może przysługiwać osobom zatrudnionym na umowy zlecenia, jeśli odprowadzają składkę na ubezpieczenie chorobowe. Ważne jest, aby pamiętać, że świadczenie to nie dotyczy pracowników tymczasowych, jeśli nie podlegają ubezpieczeniu, oraz osób, które nie posiadają prawa do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy (np. z powodu nieopłacania składek). Aby otrzymać zasiłek chorobowy, trzeba udokumentować okres ubezpieczenia (tzw. okres wyczekiwania), który wynosi 30 dni w przypadku umowy o pracę i 90 dni przy dobrowolnym ubezpieczeniu chorobowym.
Warunki uzyskania zasiłku chorobowego
Zasiłek chorobowy przysługuje w momencie, gdy ubezpieczony staje się niezdolny do pracy z powodu choroby, wypadku bądź innych przyczyn zdrowotnych. W celu potwierdzenia niezdolności do pracy wystawia się zaświadczenie lekarskie (dawniej ZUS ZLA, obecnie e-ZLA), które lekarz przekazuje do systemu elektronicznego. Ubezpieczony powinien poinformować pracodawcę lub ZUS o wystawieniu takiego zaświadczenia. Kolejnym warunkiem jest niewykonywanie w czasie choroby żadnej pracy zarobkowej, która mogłaby naruszyć zasady otrzymywania świadczenia. Należy również pamiętać o konieczności udokumentowania okresu ubezpieczenia chorobowego, co ma znaczenie zwłaszcza dla osób prowadzących działalność gospodarczą bądź zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, które samodzielnie opłacają składki.
Wysokość i obliczanie zasiłku chorobowego
Podstawą wymiaru zasiłku chorobowego jest przeciętne wynagrodzenie pracownika z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W przypadku krótszego okresu zatrudnienia, przyjmuje się wynagrodzenie z pełnych miesięcy zatrudnienia. Z reguły zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru, jednak w niektórych sytuacjach może sięgnąć 100% (np. w przypadku ciąży, wypadku przy pracy czy choroby zawodowej). Warto pamiętać, że od kwoty zasiłku potrącana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne, a w pewnych przypadkach także podatek dochodowy. Z kolei dla osób prowadzących działalność gospodarczą istotne jest regularne opłacanie składki chorobowej oraz odpowiednio wysoka podstawa wymiaru, gdyż wpływa to na wysokość świadczenia.
Procedura składania wniosku
- Zaświadczenie lekarskie: Po wystawieniu e-ZLA przez lekarza, dokument trafia do systemu ZUS automatycznie, jednak pracownik powinien poinformować pracodawcę o niezdolności do pracy.
- Wniosek o zasiłek: Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę zazwyczaj nie muszą składać dodatkowych wniosków, gdyż pracodawca rozlicza świadczenie. Osoby prowadzące działalność gospodarczą bądź pracujące na umowach zlecenia mogą musieć wypełnić formularz ZUS Z-3b lub Z-3a.
- Kontrola formalna: ZUS sprawdza, czy wnioskodawca ma prawo do świadczenia (m.in. okres wyczekiwania, ważność zaświadczenia lekarskiego).
- Wypłata świadczenia: Jeśli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, ZUS wypłaca zasiłek na konto bankowe wnioskodawcy. Czas rozpatrywania wynosi zwykle do 30 dni od momentu złożenia kompletnych dokumentów.
Aby ubiegać się o zasiłek chorobowy w Polsce, należy złożyć odpowiedni wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Osoby prowadzące działalność gospodarczą lub te, których ubezpieczenie ustało, powinny wypełnić formularz ZAS-53.
Poniżej znajduje się przykładowy wniosek o zasiłek chorobowy, który możesz wykorzystać jako przewodnik:
Pełny formularz ZAS-53 dostępny jest na oficjalnej stronie ZUS.
Czas trwania zasiłku chorobowego
Łączny okres pobierania zasiłku chorobowego nie może przekroczyć 182 dni w roku kalendarzowym (lub 270 dni w przypadku choroby w okresie ciąży lub przy gruźlicy). Jeśli niezdolność do pracy trwa dłużej niż wskazane limity, możliwe jest przejście na świadczenie rehabilitacyjne, o ile komisja lekarska uzna, że istnieje rokowanie powrotu do pracy. Warto także pamiętać, że przerwanie okresu niezdolności do pracy na krótki czas i ponowne wystąpienie choroby w niektórych sytuacjach sumuje się do wspólnego limitu 182 dni.
Najczęstsze błędy popełniane przez wnioskodawców
- Brak ubezpieczenia chorobowego: Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które nie opłacają składki chorobowej, nie otrzymają zasiłku.
- Niewłaściwe dane w e-ZLA: Błędy w danych osobowych lub niezgodność z danymi w ZUS mogą opóźnić wypłatę świadczenia.
- Praca zarobkowa w czasie choroby: Wykonywanie pracy w okresie orzeczonej niezdolności do pracy może skutkować utratą zasiłku.
- Przekroczenie limitów: Należy monitorować, ile dni chorobowych zostało już wykorzystanych, aby nie przekroczyć 182-dniowego limitu.
Zmiany i perspektywy na 2025 rok
W 2025 roku można spodziewać się dalszych modyfikacji w przepisach dotyczących zasiłku chorobowego. Wzrost płacy minimalnej, inflacja oraz zmiany w systemie podatkowym mogą wpłynąć na waloryzację świadczeń. Władze rozważają także wprowadzenie ułatwień dla osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych i prowadzących działalność gospodarczą, by zwiększyć dostępność świadczeń. Pracodawcy mogą być zobowiązani do większej kontroli nad wystawianiem zaświadczeń lekarskich, co ma na celu ograniczenie nadużyć. Ważne jest, aby osoby zainteresowane zasiłkiem chorobowym śledziły komunikaty Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, by być na bieżąco z wprowadzanymi zmianami.
Podsumowanie
Zasiłek chorobowy to kluczowe świadczenie zabezpieczające dochód w razie niezdolności do pracy z powodu choroby. W 2025 roku, w dobie rosnących kosztów życia i zmieniającego się rynku pracy, jego rola jest szczególnie istotna. Aby skutecznie skorzystać z tego wsparcia, warto pamiętać o kilku najważniejszych aspektach: opłacaniu składek chorobowych (obowiązkowych lub dobrowolnych), terminowym zgłaszaniu niezdolności do pracy, poprawnym wypełnianiu wniosków i przestrzeganiu limitu 182 dni.
Świadczenie to zapewnia pracownikom i przedsiębiorcom finansowe bezpieczeństwo w okresie choroby, umożliwiając skupienie się na powrocie do zdrowia bez obaw o utratę środków do życia. Ostatecznie, zasiłek chorobowy przyczynia się do stabilizacji rynku pracy oraz wspiera osoby, które przejściowo nie są w stanie pracować z powodu problemów zdrowotnych.
Dzięki zapoznaniu się z najważniejszymi zasadami, unikaniu typowych błędów i regularnemu śledzeniu zmian w przepisach można skutecznie ubiegać się o świadczenie, które ma duże znaczenie dla ochrony socjalnej w Polsce.
Poniżej znajdują się linki do oficjalnych źródeł, z których możesz skorzystać, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej